Bijvoet (Artemisia vulgaris)

Bepaalde geuren roepen onmiddellijk associaties op met vroeger. De geur van bijvoet brengt me zo terug naar mijn kindertijd in Keulen (Duitsland). Mijn vader was er beroepsmilitair en in de omgeving waar we woonden, waren er nog veel terreinen die, na de bombardementen van de 2de wereldoorlog, nog niet waren heropgebouwd. Hier voelde bijvoet zich thuis.

Bijvoet langs de fietsostrade (Nekkerspoel)

 
Als kind was het in de zomer een dankbaar terrein, want tussen de hoge planten kon je je gemakkelijk verstoppen. Tot op heden kan ik het niet laten om, telkens ik bijvoet passeer, even over de bladeren of bloemen te wrijven en er aan te rieken.

Engels: Mugwort
Frans: Armoise vulgaire
Duits: Beifuß

Bijvoet: beschrijving

Bijvoet (Artemisia vulgaris) is een alsemachtige plant uit de composietenfamilie (Asteraceae).  Het is een echte zomerplant, met een heerlijke geur die vrijkomt als je de bloemknoppen tussen je vingers kneust.

Bijvoet groeit op zonnige tot licht beschaduwde, vrij open plaatsen op voedselrijke, omgewerkte grond. Het is een echte pioniersplant. In tegenstelling tot bijv. melganzenvoet kan hij ook na jaren nog stand houden. Zijn stevige wortelstok zal daar wel mee te maken hebben.

Vanuit de overblijvende wortelstok groeit de plant in de loop van de lente en zomer pijlsnel omhoog. De stengel is 60–120 cm lang (soms nog hoger) en heeft vaak een roodachtige kleur.

De onderste bladeren zijn gesteeld en veerdelig. De bovenste zijn enkel- of dubbelveerdelig en stengelomvattend. Er zijn lancetvormige slippen aanwezig. Aan de onderzijde zijn de bladeren witviltig behaard. 

Bladeren van bijvoet

De bloem is bruinachtig geel. Het bloemhoofdje is eivormig tot langwerpig en bevat geen lintbloemen. De hoofdjes vormen samen een pluim, die van juli tot september in bloei staat.

Bloemetjes van bijvoet

Bijvoet draagt een nootje van ongeveer 1mm lang.

Bijvoet: culinair

Bijvoet is een kruid voor vette en zware spijzen. De aromatische bitterstof prikkelt de eetlust en stimuleert de klieren die de verteringssappen produceren. Het verteren van het zware eten wordt daardoor bevorderd.

De Engelse naam ‘mugwort’ heeft te maken met het feit dat bijvoet gebruikt werd bij het op smaak brengen van bier, voordat men hop ging gebruiken. Men gebruikte het gedroogde kruid en nooit het verse en daarmee werd een soort likeur gemaakt die vervolgens toegevoegd werd aan bier.

Bijvoet werd door arme mensen als tabak gebruikt, afzonderlijk of met andere kruiden.

Bijvoet in de kruidengeneeskunde

Als geneeskruid gebruikte men de bladeren en de in de bloeitijd verzamelde plant. Bijvoet werd van oudsher gebruikt als middel tegen wormen en moet dan gedurende lange tijd in een lage dosering worden ingenomen. De plant wekt de eetlust op, stimuleert de spijsvertering en helpt eveneens bij het opgang brengen van de menstruatie.

De Chinese kruidengeneeskunde gebruikte het kruid voornamelijk voor de voortplantingsorganen, om de baarmoeder te verwarmen, om bloedingen te stoppen of om bloedingen bij een te lange menstruatiecyclus af te remmen.

Tijdens een lange, vermoeiende wandeling kun je op enkele bladeren of bloemtoppen kauwen. De vermoeidheid zou dan moeten afnemen, omdat de bittere aromatische stoffen de geest en blik zouden verhelderen.

Ook werd bijvoet gebruikt om de maag- en darmsapproductie te stimuleren. Bijvoetthee is een middel tegen maag- en darmstoringen die gepaard gaan met een slechte adem en onaangenaam ruikende diarree. Bijvoet is lange tijd gebruikt voor de behandeling van epilepsie.

Bijvoet: andere toepassingen

De Romeinen legden de plant in hun schoeisel tegen vermoeidheid en pijn.
De plant bezit een natuurlijk aroma dat muggen verjaagt. Veehoeders en boeren uit Mongolië oogstten de bladeren en legden die in potten of op schalen, boven op smeulende gedroogde paardenmest. De sterke witte rookontwikkeling die hierdoor ontstond verdreef de muggen.

Bijvoet verdrijft ook andere insecten, zoals motten. Onder het kussen zou bijvoet beschermen tegen nachtmerries.

In China worden van bijvoet geneeskrachtige staafjes (moxa staafjes) gemaakt en gebruikt in de acupunctuur. De wierrook wordt gebruikt bij rituele reiniging van mensen en ruimte. Om wierrook zelf te maken (alle Artemisia soorten zijn bruikbaar) plukt u de knoppen, vlak voor ze in bloei komen. Maak stukken van gelijke lengte (ongeveer 15 cm) en laat ze ongeveer twee dagen drogen. Maak een bundel van 2,5 cm doorsnee en bind ze samen met katoendraad (gebruik geen kunstvezel). Steek een kant aan, blaas de vlam uit en laat de staafjes smeulen.

Bronnen:

https://wildeplanteninbrugge.blogspot.com/search/label/Bijvoet
https://www.plantennamen.info/nederlandse-namen/bijvoet-artemisia-vulgaris?catid=0?catid=0
https://nl.wikipedia.org/wiki/Bijvoet
https://www.floravannederland.nl/planten/bijvoet
https://wilde-planten.nl/bijvoet.htm
https://www.scentandspice.nl/artikelen/bijvoet/
https://www.ecopedia.be/planten/bijvoet